Jul 11, 2009

Чихтэй бүхэн сонсоцгоо

Чихтэй бүхэн сонсоцгоо , өнөөдрөөс эхлээд бүх зүйл өөрчлөгдөх болно.Учир нь шинэ зарлиг гарсан.Тэр мэдээг одоо би чухам л зарлана, уншина, таниулна.Би бол урт хар чихтэй , ай !!! чухам л аймшигтай , цагаан саарал өнгөтэй эзэнгүй сургуулын харанхуй коридор , улаан галт нүд,чимээгүй ширтэх өвгөн шулмас.Манай тамын оронд айхтар юм болсон.Бариад ирсэн , тийм ээ бариад ирсэн !!! нэгийг ч үлдээлгүй барьсан.Ай даа чи ч төсөөлөхгүй дээ.Эрлэг номун хаан тэгээд тэр өдөрт нь зарлиг гаргасан , зүгээр л алаад өгсөн.Есүс , Будда , Далай лам , Аллах тэнгэх хээ ер нь тэгээд Жанрайсагийг гандангаас нь , Обамаг цагаан амбаараас нь , Энхбаярыг Их тэнгэрийн жалганаас нь , Аргог их дэлгүүрийн 3 давхраас нь зүгээр л хамсан ёстой самарсан.Маргааш бүгдийг нь цаазлана харин би одоо бүх ертөнцийн шинэ хуулыг та бүхэнд уншина.

Тамын орон Диваажинг ялсан.Олон мянган жилийн хорсолт дайн өчигдөр дууссан.Одооноос тамын хаант улсад шинэ дүрэм үйлчилнэ.Мөрдөөгүй нь үхнэ дагасан нь хожно.Шинэ хуулын ерөнхий логик маш энгийн.Там диваажин болж хувирсан учраас тамд очсон бүхэн жаргана,диваажинд очсон нь зовноТэгэхээр тамд очихын тулд үтэр түргэн өөд болох хэрэгтэй.Очоотих л юм бол Ээгий өвөө чинь чамайг тосож аваад л чи тэнд бөн бөн бөмбөрөөд л , дахиж төрөөд л залуужаад л , ааруул идээд л , Ээгий өвөөгийнхөө мөөмийг хөхөөд л тугал шиг угзчаад л ….

Тэгэхээр хүн төрөлхтөн та бүхэн сонсохтун.Үтэр түргэн үхэцгээ , гамшигт энэ ертөнцийг орхицгоо.Та бүхний тамд очих хугацааг түргэсгэхийн тулд Эрлэг номун хаан маш том уралдаан зарласан.Уралдааны дүрэм ойлгомжтой бөгөөд энгийн.Хэн хүн төрөлхтнийг хамгийн хурдан үхүүлэх арга бодож олсон , түүнийгээ ажил болгосон нь уралдаанд өндөр оноо авна.Хамгийн гол нь үр дүн болоод цаг хугацааг чухалчилж үзнэ.Уралдаанд амжилттай оролцогсдыг гайхалтай шагнал хүлээж байгаа.

Энэхүү явдал одоогоос 100 жилийн өмнө болоод өнгөрчээ.

Цочирдмоор уг мэдээг сонссон хүн төрөлхтөн эхэндээ үүнд итгэж чадахгүй байж гэнэ.Гэвч энэ зарлиг аажмаар биеллээ олж , хүн төрөлхтөн өөрийн эрхгүй үүнд итгэх болж аажим аажимаар уусан шингэж эхэлжээ.

Зуу гаруй жил үргэлжилсэн энэ уралдааны үр дүнг өнөөдөр би та бүхэнд товчхон танилцуулья.Зууны шилдэг хүнээр тодорсон зарим нэг хүний ясыг өндийлгөе.

Хүн төрөлхөн эхэндээ хүн алах тал дээрээ туршлагагүй байлаа , тиймдээ ч чухам л буудаж унаган тэсэлж дэлбэлээд тэнэгтэж өгөв.Тэгснээ баахан зэр зэвсэг үйлдвэрлээд л сүүлдээ бүр байшин майшин мөргөж ойчоод л орилж бахираад л ..... Гэхдээ бас бүр ч үр дүнгүй байсангүй бас л овоо хүн алаад орхив.Мао Цэ Дун , Сталин , Ленин эд нарын зүтгэлтнүүд харин овоо дэвшил гарган үзэл суртлийн мунхруулах хувьсгал өрнүүлэн ард түмний нэр барьж овоо хэдэн ард түмнийг цааш нь харуулав.

Олон арван жил ингэж муйхарласний эцэст тамирчид овоо туршлагажиж сая нэг үр дүнтэй арга бодож оллоо.Энэ бол өөрөөр нь өөрийг нь алуулах арга юм.Энэ арга бол үнэхээр хувьсгал хийж чадсан юм.Арга тодорхой болонгуут , үйл ажиллагаа ч эрчимтэй өрнөж дэлхий даяараа уралдаанд идэвхтэй оролцож эхэллээ.Тэр даруй ар араасаа шилдэг шилдэг бүтээгдэхүүнүүд тодрон гарч тэдний дунд өрсөлдөөн хүртэл үүсээд авав.Зарим нэгээс дурдвал архи , тамхи , бохь , шиколад , хар тамхи ..... Энэ уралдаанд миний эх орон чухам л аврагуудтай зуузай холбож явна.Өөр хэний ч толгойноос гарахгүй 1000 архи хэмээхийг “Өвгөн” хэмээх нэгэн залуухан эр нээж олж 25 настай залуу хэрхэн 5 жилийн дотор өвгөн болж хувирч болдогийг өөрийнхөө бие дээр туршин үзүүлж дэлхийд шуугиан тарив.Үүнийг нь дэлхийн хүн амын дундаж наслалтыг богиносгох төвөөс сайшаан үнэлж , уг бүтээгдэхүүнээ брэнд болгон хөгжүүлэхэд нь зориулж мөнгөн болоод шингэн тусламжийг хайр найргүй үзүүлэв.Энэ мэтчилэн миний муу жижиг улсаас авахуулаад дэлхийн бүх л улсын эрдэмтэд хэрхэн хүнийг богино хугацаанд үр дүнтэй үхүүлэх тал дээр судалгаа хийн толгойгоо гашилгана.Тэдний хамтын ажиллагааны үр дүнд олон сайхан үр дүнтэй аргуудыг нээн олж хэрэгжүүлж эхэллээ.Ер нь бол тэгээд алаад хаяцан дөө , өнөө муу дэлхийгээ цоолж нэг үзлээ , яг хүзүүн дээрээ озуулцан юм шиг хэлбэртэй нүх гарахаар нь билэгшээж озоны цоорхой хэмээн нэрлэв.Нийгмийн стрессийг нэмэгдүүлж туйлд нь хүргэн хүмүүсийг өндөр байшин дээрээс үсрүүлж үхүүлдэг нэлээд дажгүй аргыг Япон улс бодож оллоо.Гахай тахиаг хөл нүцгэн шалан дээр баахан явуулж байгаад ханиад хүргээд тэндээсээ хүнийг олноор хомроглон алдаг гайхалтай сайхан халдварт өвчин гаргаж аваад тарааж эхэлж байна.Байгалын нөөцийг үтэр түргэн идэж дуусгаад тэгээд бүгдээрээ зэрэг өлсөж , цангаж , турж үхье гэсэн 150 жилийн төсөл нэгэнт батлагдаад хэрэгжиж эхэлж байна.Энэхүү төслийг хэрэгжүүлэхэд миний сурч байгаа орон (Хятад) асар их хувь нэмэр оруулан харсан бүхнээ идэж устган, бүр сүрхий байгалийн баялагт тооцогдоод байхааргүй хорхой , гүрвэл , голио мэтийг хүртэл идэж чухам л идэвхийг үзүүлж байна.Харин Тайванчууд арай ухаантай санаа бодож олсон нь дөнгөж төрсөн хүүхдийг идэх байлаа,бүр мөлжиж.Тэгвэл нас нь уртсаж залуужин улам олон хүүхдийг идэж утсан чинээ амийг нь таслах боломжтой болох учир сайн хэрэг гэнэ.Энэхүү мэдээллийг өөрийн нүдээр би анх хараад миний муу хүн төрөлхтөн тэр уралдаанд түрүүлж,мөнхийн жаргалант тамын ордонд зочлохыг хичнээн их хүсэж мөрөөдөж байгааг нь сая ойлгосон юм.Энэхүү үнэнийг улам сайн ойлгоход хүүхдээ гэдсэнд нь хөнөөж байгаа тэдгээр “бяцхан” эхчүүд , мөн хэрхэн амьдрах замыг нь зааж өгөлгүй худлаа цэцэрхэхээс өөрийг үл мэдэх тэдгээр “том” эцэг эхчүүд асар их нэмэр үзүүлж билээ.

Ийнхүү нийтээрээ нэг л зүйлийн төлөө зүтгэж байгаа хүн төрөлхтөн , хүсэл зориг нэгт ахан дүүсээ харахад өөрийн эрхгүй сэтгэл догдолж үнэхээр байз суухын аргагүй байлаа.Бусдын үлгэр дууриал болон , бусад ямар ч улсаас дутахгүй үхэл рүү амь тавин тэмүүлж байгаа Монгол улсаа харахад үнэхээр хэлэх үг ч олдохгүй байлаа.Хүн алж,хулгай хийн,авилгал өгч болоод авч байгаа тэдгээр баатар эрсийнхээ ариун цагаан гарыг харахад “Баярлалаа анд минь чамд” гээд чангаас чанга атгаад авмаар санагдана.Ядуу буурай ард түмнийгээ улайм цайм доромжилж , мэдэхгүй болоод мэдлэггүй бас мэдлэг олохыг хүсээд ч тэр боломж нь олдоогүй тэр л нийгмийн олонхи болсон энгийн болоод мөрөөрөө хүмүүсийг “Тэнэг Масс” гэж нэрлэж гутаана. Гэхдээ яг л тиймийг нь ашиглан , үнэндээ тэдний л ачаар эрх мэдлийг гартаа авсан мөртлөө , эргээд нүүр лүү нь нулимж , гэргийг нь шал арчуулж , эхийг нь гудамжинд мөлхүүлж , таван цаасны өмөн сөхрүүлж , ажлаас нь халж , архинд оруулж ,бас авсанд нь оруулж байгаа тэдгээр “Гайхаад баршгүй” буянтай “Монгол Баатрууд”-аа харахад бүр байнга хараад л баймаар сайханыг нь яана.Ийм л сайхан буянтнууд минь хамгийн түрүүнд тэр “Тамд” очоосой билээ.Хурдхан л очоосой.Аз жаргалынх нь оронд баяртайгаар үдэхсэн.Харин хүн төрөлхтөн бидний агуу их хүсэл зорилгын эсрэг , бусдад “Сайн хүн” гэж жигшмээр муухайгаар нэрлэгдсэн тэр л хүмүүс “Диваажинд” очоосой.

Бяцхан дүү минь , чи юунаас ч битгий ай.Ухаан орсон цагаасаа эхлээд л ууж эхэл.Аав ээж , ачлалт хүмүүс ардын багш энэ бүхнийг ор тас март.Улс орон , нутаг ус энэ бүхнийг ч зүгээр л нулимж орхи.Чамайг аугаа их ирээдүй хүлээж байна.Чадал чинь хүрвэл хүн ал.Хүрэхгүй бол өөрийгөө ч болтугай ал.Биеийн дасгалаас хол бай , бэлэн гэсэн бүхнээр ходоодоо дүүрэг , гоё кола уу , бохь зажил , бүхнийг умарт , мансууран цэнгэ , байгаа зүйлдээ хэзээ ч бүү сэтгэл хана, бусдынхыг булаагаад ч болтугай бүхнийг өөрийн болго.Тэртэй тэргүй хүн төрөлхтөн өнөөдөр ийм л зүйлийн төлөө бүхнээ золиосолж байна.Мөнгийг шүтэж амьдар,хүн чанарыг мөн чанартай нь булшилж орхи.Чи аугаа хүн болох хэрэгтэй.Би чамайг ард түмнээ зовоосон улс төрч, байгаль орчноо хордуулсан бизнесмэн , эхнэрээ зоддог эр нөхөр, ээж ааваасаа архины мөнгө гуйсан гуйлгачин, найз нөхдийнхөө итгэлийг алдсан “худлаа” том дуутай эр болоосой гэж чин сэтгэлээсээ ерөөж байна.

Хариуцлага

Би өнөө өглөө дугуйгаа авах гэж байгаад хажууд нь байсан өөр нэг дугуйг унагаж орхив.Би бусдын дугуйг унагасан учраас босгож тавих л хэрэгтэй.Гэтэл нэг хөгшин настай эмгэн зам дээр хальтираад уначихлаа гэж бодьё.Уул нь чи асуултгүй эмээд туславал сайнсан , гэхдээ чи заавал туслах ёстой бол биш.Учир нь чи түүнийг түлхэж унагаагаагүй.Нийгмийн ухамсар,хүний хүмүүжил талаас нь харвал эмээд туслах нь зайлшгүй зүйл боловч , үүрэг хариуцлага талаас нь авч үзвэл хэн нэг хүн эмээ өөрөө хальтирч унасных нь төлөө хариуцлага хүлээх учиргүй юм.Нийгмийн аль ч гишүүн хувь хүн ба олон нийтийн эрх ашигт халдаж болохгүй , үүний адил хэн нэгэнд тус болох ч албагүй.Ялгаа нь эхнийхийг зөрчвөл хуулийн хариуцлага хүлээнэ харин хоёр дахийг нь зөрчвөл хуулийн хариуцлага хүлээхгүй.Хуулиар бол эцэг эх нь хүүхдээ насанд хүртэл нь асарч хандах үүрэгтэй байдаг , харин хүүхэд нь том болоод эцэг эхээ харж хандахгүй хог дээр хаясан ч болно.

Ядарсан муу ахад чинь хорвоо дээр чамаас өөр хүн үгүй , ахын чинь бие нь тааруу дээр нь ганц аяга хоол ч авах мөнгө үлдээгүй.Чи л ахдаа туслахгүй бол тэр өлсөж үхнэ,тэгнэ гэдгийг нь ч чи маш сайн мэдэж байгаа.Харин чи бол бэл бэнчинтэй баян чинээлэг хүн.Гэхдээ чи албаар ахдаа туслаагүй.Ах чинь өлсөөд үхчихлээ.

Жинхэнэ алуурчин чухам хэн бэ ????

Би

Би:Такси хүүе такси !!! , Вудаокоу явъя.
Жолооч:Чи Солонгос уу ??
Би:Үгүй ээ , Хнн ...

Хэсэг хугацааны дараа
Жолооч:Чи тэгвэл Япон уу ??
Би:Үгүй ээ , би Монгол
Жолооч:Аан би чамайг гадаад хүн юм байх гэж бодсон юм
Би:Үгүй ээ ах аа , танай тэр өвөр түрийдээ ордог Монгол чинь биш. БНМАУ ок ?? Яагаав нөгөө бүр тусгаар тогноцон.
Жолооч:Харин тэгээд яагаав манай Монгол улс ??
(Өө заза энэ яг гажиг)
Би:Та хөөе !!! Шийгуа дундуур нь зүсч үзсэн биз дээ ?? Тэгэхээр дундуураа 2 салдаг аа даа ?? Яг тэрэн шиг манайх танайх хоёр чинь хоёр салангид улс , ойлгосон уу ?? Хүн үгүй гээд байхад чинь ирж наалдах гээд байдаг гажиг өвгөн бэ яасан
Жолооч:Аан ойлгосон,ойлгосон.Бидний өвөг эцэг Чингис хаан , Хубилай хааны минь байгуулсан Монгол улс дундуураа салцан юм байж л дээ.Энэ зөнөг толгойг уу ??
(Үү лала !!!! энэ бүр гоц гажиг,нээрээ бүр яг ойлгочиж.Эд нар яг ингэдэг байхгүй юу , одоо цааш нь юу гэх бол , Чингис хаан бол манайх та нар бол Хятадын 56 бичил ястнуудын нэг нь , тэгээд дээр нь юу билээ ?? Аан тийн нөгөө уул нь Монгол яг Хятадынх байжийсан чинь Хятадыг дотооддоо үймээн самуунтай завгүй байхад нь Орос Японтой хуйвалдаж байгаад “Хап!!!” гээд булаагаад авцан билүү ??
Би:Та нар яадгийн өдөржингөө бөглөөн дунд машин барихаар жаахан уйдаад байдаг юм шиг байгаан тээ ??? Хөөш , тээ гэснээс би таньд нэг маш чухал нууц задалчих уу ?? Энэ уул нь бүр улсын нууц л даа , таныг BATMAN болохоор нь зөвхөн таньд л хэлж байгаан.Худлаа гэвэл миний хөмсгийг хар , би майр чухал юм ярихаараа миний хөмсөг нөгөө жорлонд заримдаа цэвэрлэгч авгай нар шалны модоо дээш нь босгоод тавьцан байдаг ш дээ ?? Тэрэн шиг босчихдог юм.Тэгэхээр хичнээн чухал болохыг нь ойлгоцон биз дээ ?? Тэгэхээр наад 2 чихээ дэлдийлгээд айн гээд сонсож бай !!! Айн ?? Миний чих хулгар аа ??? За хулгар байсан ч чангаад барьж байгаад дэлдэн болгоод сонс.Чиний нөгөө яриад байгаа Чингис хаан байна ш дээ.Тэрний чинь онгод олдсон.Олсон хүн нь одоо “Би”. Яг өмнө чинь чухам л ингээд сууж байна. Аймар уу ?? ”Ий”
Гэхдээ энэ нь их учир жанцантай л даа.Яагаав нөгөө Жаки Чан Монголд нэг нууцаар ирээд явсан ш дээ.Яг тэр өдрөөс чинь эхлээд Өмнөговийн цэцэг жимс , уул ус болсон сайхан цөлд гадил хэлбэртэй нэгэн сонин мод ургаж эхэлж гэнэ.Түүнээс хойш яг 241 хоногийн дараа шөнийн гурван цагт !!! , одоо яг намайг Өмнөговиор байгалийн гаж үзэгдлийн судалгаа хийж явахад шүү дээ , гэнэт нөгөө гадил хэлбэртэй модноос чинь учиргүй их гэрэл сацраад л , мигээс арай доогуур за даа нэг соль до 2 өнгөний дундуур л намайг нэрээр минь дууддаг юм даа !!! “Жанцар Жакаа , Жанцар Жакаа ” гээд л ... Би бүр айж орхив ... Бурхан Чапаев минь юу болов гээд яваад очсон Чингис Хаан , Хубилай 2-ын онгон !!!! , бүр яг “онгоноороо” , Ямарав дээ ?? Тэгээд юу болов гэсэн чинь цаад 2 чинь манайх ч танайх ч биш бүр цэвэр Араб цусны хүмүүс юм гэнэ.Бүр Арабын Дарцагнамжил гээд жигтэйхэн их гүзээлзгэнэтэй газар зэрэг мэндэлж.Тэгээд л яахав чааваас 16 нас хүртлээ Арабын хүйтэн мөсөн дээр чинь шороо малтаж өссийн байх.Яахав бодвол Өүлэн эх сүүлд нь Монголоос ирж тэр хоёрт Монгол хэл зааж өгсөн биз.Үгүй ер нь яаг тэгсэн гэсэн.За энэ яахав би угаасаа удахгүй шинжлэх ухаанаар оруулаад баталчихна.За чи нээх над уруу битгий Vita-Apple-ын саванд хийцэн байсан 9-н тосыг ундаа байна гээд хоёр гурав том балгачаад бөөлжих гэж байгаа юм шиг царай гаргаад бай.
Заза хурдал ер нь өөр асуух юм байна уу ?? Айн ??? Монголын “орчин үеийн амьдрал аа ??” Өө муу муу , бид нар яахав дээ тэгээд л , төрөөд л , морь хараад л тэгснээ од хараад л тэгснээ ороод орондоо морь хараад л ... Ер нь тэгээд л байнга л морь хараад л.Тэгснээ тэрийгээ унаад л ... .”Үү үү ” гэж орилоод л.Юум хум зулгаагаад л.Хичээлдээ могойгоор яваад л .... Зурагт харснаа ухаан алдаж унаад л,босч ирж тэрийгээ үнсээд л .....

Аан би юу ??? Би юу л даа , Монголын хамгийн баяных хүүхэд нь , тэгээд л наашаа ирэхгүй юу ?? Хятад гоё орон , гоё хөдөлдөг шаттай тэр нь нээх сонин хөдлөөд л байдаг ерөөсөө зогсохгүй , яг л манай Ерөөтийн гол шиг .... Ер нь та нар жаахан өмхийг эс тооцвол гайгүй хүмүүс , хайрлаж явдаг.Сэтгэлээсээ

Заза ирчлээ баая - өө нээрээ танай жорлон чинь бас гоё шүү баая баая !!!

Apr 24, 2009

Амьдралд нэг л тохиох андууддаа

Бат-Орших багштай нэгдүгээр сургуулын тооны ангийн 2006 оны төгсөлтийнхөнд(Мэдээж дундаас нь шилжиж явсан бүх хүүхдүүд хамаатай болно)

Чадраабал овогтой Ганжавхлангаас

Би энэхүү нийтлэлийг хэн нэгэнд биш ангийнхаа хэн бүхэнд хандаж бичиж байна.
Ертөнцийн өнцөг булан бүрт суралцаж , амьдарч байгаа багын андууд минь амьдрал сайн сэтгэл санаа өөдрөг биз дээ ??? Цагийн салхи биднийг хорь гаргаад шидчихлээ та нарт мэдрэгдэж байна уу ??? Их сургуульд ороод олон олон найз нөхөд хамт олонтой болцгоосон л биз дээ ???

Хаа сайгүй л өөрчлөлт явагдаж байна.Монгол улс маань нэг алхам урагшилж нэг алхам ухарсаар л , Улаанбаатар хот минь очих болгонд л олон олон өндөр байшинтай болж багадаа сонсдог байсан дуунууд улам улам хуучирж бааранд хаяа нэг ороход баахан жоохон хүүхдүүд л бүжиглэх болж.За энэ ч яахав хөгшин өвгөн шиг юм ярихаа больё амьдрал сайхан л байна , цаашдаа бүр ч сайхан байх болно.Учир нь хэрвээ хүсэх юм бол ирээдүйг тийм байлгах чадал боломж бидэнд байна.Харин өнгөрснийг өөрчлөх хүч л бидэнд байхгүй нь харамсалтай юм даа.Тийм болохоор бага насаа , арван жилээ , өнгөрсөн үеэ , алдаа оноогоо , үнэтэй түүхээ тэр чигээр нь сэтгэлдээ хадгалж нандигнаж явах л бидэнд үлдэж дээ.

Би өнөөдөр нэг зүйлд маш их баяртай байна.Би чухан энэ нийтлэлийг 30 нас 40 нас гарсан хойноо биш одоо бичиж байгаадаа л маш их баяртай байна.Учир нь тэр үед би ийм зүйл бичвэл нэгэнт хэтэрхий оройтсон байх ба миний одоо та бүхэнд уриалах гэж байгаа зүйлийг хэн ч хүлээж авахгүй байх байсан байх.

Чи бол миний амьдралын нэг хэсэг юм гээд хэлчихвэл үнэмшилгүй сонсогдож байна уу ??? Тэгвэл түүх бол чиний амьдралын нэг хэсэг гэдэгтэй чи санал нийлдэг үү ??? Бүх юм бидэнд мэдэгдэхгүйгээр маш хурдан өнгөрдөг , өнгөрсөн бүхэн түүх болон үлддэг , ингээд өнгөрсөн амьдрал тэр чигээрээ түүх болон хувирдаг.Тэгэхээр түүх бол амьдралын нэг хэсэг гэдгийн зөв бурууг тооны ангийнхнаас асуух нь илүүц биз ээ.Тэгвэл чи бид хичнээн хугацааг нэг ангид өнгөрөөж , хичнээн сайхан дурсамжуудыг хамтдаа бий болгож , хэдий үнэтэй түүхийг хамтдаа бүтээцгээлээ дээ ??? Энэ бүхэн маань бидний амьдралын нэг хэсэг байгаад зогсохгүй хамгийн үнэтэй хэсэг нь биш гэж үү ??? Чи бид хамтдаа тоо бодож сурч , хамтдаа "Өвлийн шөнө" шүлэг цээжилж , нэг гуанзнаас мантуун бууз идэж өсөөгүй гэж үү ?? Тэгвэл энэ сайхан дурсамж маань зөвхөн дурсамж л болж үлдэх аюул бидэнд нүүрлээд байна.Өнөөдөр бид бараг бие биенийхээ нэрийг л мэдэх төдий болжээ.Ийм болсон нь хэний ч буруу биш.Угаасаа бид 5 ангиасаа шилжиж орж ирсэн , манай багш мэргэжилдээ сайн байснаас хамт олныг удирдах тал дээр тийм ч сайн байгаагүй , маш олон хүүхдүүд дундаас нь шилжиж явсан гэх мэтээр буруу хайвал хаанаас ч олчихно.
Хамгийн гол нь бид одоо хэрхэн энэхүү тарж бутарсан ангиа өөрсдийн чадах хэмжээгээрээ дахиж бүрдүүлэх вэ ?? гэдэг л байна.Би энэхүү хэрвээ сэтгэл л байх аваас маш хялбархан бүтэх ажилд хүн бүр сэтгэлээсээ оролцоосой гэж гуйж байна.Хүн бүр дор дороо өөртэйгөө холбоотой байгаа хүүхдийнхээ талаарх бүх мэдээлэл,утас,мэйл холбоо барих хаягыг энэ сайт дээр үлдээх юм уу эсвэл Цэцболдын мэйл хаяг уруу явуулахыг хүсэж байна.Ингэснээр бид ангийнхаа талаар тодорхой цогц мэдээлэлтэй болох бөгөөд ингэж чадвал цаашдаа ангиараа уулзах , элдэв арга хэмжээ зохиох боломжтой болох юм.Цаашдаа энэхүү уулзалтаа тогтмол хугацаанд байнга зохион байгуулж аль болох олон ангийнхаа хүүхдийг хамруулах хэрэгтэй.Удахгүй бид их сургуулиа төгсөөд амьдрал гэдэг ширүүхэн голыг туулж гарах гэж байна , ганцаараа туулахад хатуухан л самар даа.Харин ангиараа бол ч .... Дэм дэмэндээ дээс эрчиндээ ...

Эцэст нь хэлэхэд энэхүү сайтыг нээж эрхлэн явуулж байгаа Цэцболдын сэтгэл , зүтгэл хоёрыг үнэлэхгүй байхын аргагүй юм.Хэн ч орж ирэхгүй,хүмүүс сүрхий анзаарахгүй байхад хүртэл сайтынхаа төлбөр мөнгийг өөрөөсөө гаргаж одоог хүртэл энэ сайтыг байлгасаар байгааг нь би мэдэх юм байна.Бүгдээрээ Цэцболдынхоо энэхүү ажлыг дэмжиж сэтгэлээсээ идэвхтэй оролцоцгооё.

http://www.hamtdaa.org/ Манай ангийн сайт

Мэндийг мэдэв. 2009.04.24

Хорвоо өөрөө шийтгэдэг


Би өнөө өглөө дугуйгаа авах гэж байгаад хажууд нь байсан өөр нэг дугуйг унагаж орхив.Би бусдын дугуйг унагасан учраас босгож тавих л хэрэгтэй.Гэтэл нэг хөгшин настай эмгэн зам дээр хальтираад уначихлаа гэж бодьё.Уул нь чи асуултгүй эмээд туславал сайнсан , гэхдээ чи заавал туслах ёстой бол биш.Учир нь чи түүнийг түлхэж унагаагаагүй.Нийгмийн ухамсар,хүний хүмүүжил талаас нь харвал эмээд туслах нь зайлшгүй зүйл боловч ,нийгмийн үүрэг хариуцлага талаас нь авч үзвэл хэн нэг хүн эмээ өөрөө хальтирч унасных нь төлөө хариуцлага хүлээх учиргүй юм.Нийгмийн аль ч гишүүн хувь хүн ба олон нийтийн эрх ашигт халдаж болохгүй , үүний адил хэн нэгэнд тус болох ч албагүй.Ялгаа нь эхнийхийг зөрчвөл хуулийн хариуцлага хүлээнэ харин хоёр дахийг нь зөрчвөл хуулийн хариуцлага хүлээхгүй.


Хуулиар бол эцэг эх нь хүүхдээ насанд хүртэл нь асарч хандах үүрэгтэй байдаг , харин хүүхэд нь том болоод эцэг эхээ харж хандахгүй хог дээр хаясан ч болно.

Ядарсан муу ахад чинь хорвоо дээр чамаас өөр хүн үгүй , ахын чинь бие тааруу дээр нь ганц аяга хоол ч авах мөнгө үлдээгүй.Чи л ахдаа туслахгүй бол тэр өлсөж үхнэ,тэгнэ гэдгийг нь ч чи маш сайн мэдэж байгаа.Харин чи бол бэл бэнчинтэй баян чинээлэг хүн.Гэхдээ чи албаар ахдаа туслаагүй.Ах чинь өлсөөд үхчихлээ.

Жинхэнэ алуурчин чухам хэн бэ ????

Mar 9, 2009




Агуу бүхэн надад энгийн санагдана , харин энгийн бүхэн надад агуу санагдана.Агуу бүхэн амьдралаас өөрөөс нь урган гардаг ажээ.Харин энгийн бүхнийг хүн бүтээх гэж оролдоно.Тэгэхээр би ч болоогүй байна даа.

"Цаасан цонхыг 
Цоолох хүнгүй боллоо
Гэтэл гэрт хичнээн хүйтэн" 

Энэ бол японд төдийгүй дэлхийд алдартай хайку 
Энэ Хайкуг нэгэн эгэл жирийн япон бүсгүй бичсэн гэдэг.Дээр үед японы байшингууд цаасан цонхтой байжээ.Энэ бүсгүйн хүүхэд нь цаасан цонхыг байнга хуруугаараа цоолон завсар гаргана.Ингэх тоолонд нь өвлийн жихүүн хүйтэн салхи гэрт орж ирж тэднийг дааруулна.Төд удалгүй түүний хүүхэд нь золгүй өвчнөөр хорвоог орхижээ.Зовж шаналсан бүсгүй бяцхан үрээ санан гансрахдаа энэхүү хайкуг бичсэн гэдэг.Бүсгүй нэрд гарах гэсэндээ энэ хайкуг бичээгүй нь хэнд ч ойлгомжтой.

Агуу юм бүхэн амьдралаас өөрөөс нь урган гардаг , агуу зүйл бүхэн амьдрал өөрөө байдаг.

Өндөгний хальс


Чойномын шүлгийг Сосорбарам биш нэг эмэгтэй хүн уншиж байх юм.Би түүнийг сонсонгоо оройны 10 цаг өнгөрч байх үеэр нэгэн жижиг гуанзанд өндөгтэй хуурсан будаа идэж байлаа.Гэтэл миний хоолонд өндөгний хальс байлаа.Хатуу хальс аманд зажлагдана.За яахав гэтэл дахиад л зажлагдлаа.Тэгэхээр нь өндөггүй хэсэгийг нь түүж идлээ.Тэгэсхийгээд тэндээс гарлаа.Намайг гарахад дахиад ирээрэй гэлээ.Яагаад ч юм миний уур ерөөсөө хүрсэнгүй.Би өндөгний хальснаас болж үйлчлэгчтэй хэрүүл хийгээд ч яах юм билээ.Чухам би түүнийг дийлээд тэр 7 юаныг буцааж авлаа гээд юу ч өөрчлөгдөх юм билээ.Тэр хальс миний гэдсэнд ороод өндөг болж ургана гэж үү ??? Тэр хоолыг хийсэн тогоочид намайг албаар хорлох ямар нэг шалтгаан байх гэж үү ??? 

Чойномын шүлэг надад нөлөөлжээ ... 

Mar 5, 2009

Учрыг нь олохсон энэ амьдралын.



Юу ч хийсэн утга учиргүй мэт санагдах энэ байдлаа яалтай нь билээ би.Өндөр байшин, компьютер,хурц гэрэл,худлаа инээх хүмүүс .... Бусдыг нь биш юмаа гэхэд ядаж хар амиа бодоод ганц өөрийгөө ч болтугай аваад энэ бүхнээс холдох юмсан.Хамгийн энгийн амьдралтай, байгалтай хамгийн ойрхон тэр л газрыг олж амьдрахсан.Хиртэйгээ зууралдан хэдэн ч хоногоор хамаагүй элдэв ном шагайж хэвтэхсэн.Багынх шигээ хол газар алхаж үхрээ хурааж ирэхсэн.Замдаа ам ангаж хүйтэн булгын ус залгилахсан.Намайг магтахаар би их баярлаж , намайг муулахаар миний буруу байсан ч надад их муухай санагдах юм.Заримдаа өөрөө өөрийгөө магтаж ч үзэх юм.Энийг хүмүүс аягүй бол буруу зан , муу зан гэх байхдаа.Би тэгэхээр нь бурууг зөв болгох гэж , муугаа сайн болгох гэж өөрийгөө засах гэж оролдох ёстой гэж үү ??? Үнэхээр муу зүйл мөн бол надад их гай тарина биз , тэгээд ирэхээр би өөрөө аяндаа ухаараад болино биз.Сайн сэтгэлт та бүхэн минь л намайг тайван орхиж үз , би энэ насандаа бусдад туслаж чаддаггүй юм аа гэхэд гай тарихгүй амьдарч чадна.Ингэж бичих тусам улам л хөдөө тосгон уруу явахыг хүснэ.Солонгос хэлний ч юм уу багш болоод нэг суманд хуваарилагдах юмсан.Өдөр нь хичээлээ заачихаад л орой нь голын эрэг дээр нутгын ардтай элдвийг хуучлаад л.Амралтын өдрөөр уул усаар зугаалаад л... Байгал эх намайг элдвээр сонжиж буруу зөвийг минь ялгах гэхгүй.Намайг муу хүн гээд надаас булгын усаа харамлахгүй , намайг сайн хүн гээд тэнгэрээс жимсээр бороо оруулахгүй.Миний өвөө их өөрийгөө магтах дуртай хүн байсансан , бас хүнд гэмгүй худлаа залчихдаг ч хүн байсан юм.Өвөө минь урмаар амьдардаг хүн байжээ.

Өөрөөрөө бахархаж амьдрах сайхан



Найз минь , би чамайг Хаантаан гээд дуудчихья.Учир нь чи бол зөвхөн өөрийнхөө жижиг хаант улсын хаан эзэн нь шүү дээ.Ах аа хүмүүс таныг архичин адгийн новш гэх юм тэд таныг юу ч гэж дуудаж байсан би таныг Хаан л гэж хүндлэх болно.Учир нь та чинь хүн шүү дээ.Хүн болгон эзэн хаан , учир нь тэд бүгд өөр өөрийн ертөнтэй , өөрийн гэсэн хаант улстай.Тэдний хэн нь ч хэзээ ч хэнийхээ ч ертөнц рүү жинхнээсээ орж үзээгүй , хэн нь ч хэнийгээ жинхнээсээ мэдэхгүй тийм болохоор бие биенээ хүндлэх л хэрэгтэй.Францын философич Монтэнь , Хятад улсын аугаа сэтгэгч Күнз эд нар л болохоор айхтар дотоод ертөнцтэй , харин зах дээр бууз зардаг манай монгол эмээ болохоор хоосон толгой болж таарч байна уу ??? Манай эмээ зүгээр л одоохондоо тэд нар шиг ном гаргаагүй л байхгүй юу тээ ???

 

Эгч ээ хүмүүс таныг янхан гэж дуудах юм , би харин таныг Хатантан ч юм уу эсвэл Гүнжхэн гэж л дуудмаар байна.Таны юу хийж байсан чинь надад хамаагүй ээ та чинь хүн шүү дээ.Та ч гэсэн ялгаагүй над шиг хол байдаг ээжийгээ санаж л байгаа,таны дотор ч гэсэн маш том ертөнц байгаа.Би угаас тэр гайхалтай ертөнцийг хэзээ ч олж харахгүй юм чинь таныг хүндлэхээс яахав дээ.Эгч ээ та хамгийн гол нь өөдрөг байгаарай , тэгвэл тэгээд л аяндаа болоод л явчихна.Таны наад хийдэг ажлыг чинь янхан гэж нэрлэдэг юм бол энэ хорвоо дээр янхан шиг олон юм байхгүй ээ.Зүгээр арга барил нь л арай өөр юм билээ.Та бол заримаас нь хамаагүй дээр , зарим нь бүүр үзэл бодол , хүн чанараа,эх орон,газар шороогоо хүртэл худалдана гээч.

 

Ээ ахын дүүгийн өмсөж зүүснийг ээ ??? Уранхай ноорхой,хиртэй бөөстэй.....Хаант улсаа газар доор байгуулаад авсан юм биз дээ эрхэм Ханхүү минь ? За яахав яахав.Нас залуу байна удахгүй дээшээ гараад ирнэ.Ахын дүү сэтгэл санаагаараа л баян бай тэгээд л аяндаа аз жаргал өөрөө чамайг эргүүлээд салахаа болино.Тэр үед нь бүр албаар тоогоогүй юм шиг дүр үзүүл за юу.Цаагуур чинь алтан ордонд алтан орон дээр унтдаг зарим хүмүүс амиа хорлож байна.Ахын дүү чинь агуу их баатар сансрын нисгэгч байхгүй юу.Юу яаая , нэг бол хоёулаа яая , байлдаж тоглий.Доор зэвтэй төмрийн хаягдлууд байгаа биз дээ.Өө зөв дөө , тэр чинь жинхэнэ цэргүүд байхгүй юу.Хужаагийн пивор тоглоомноос хамаагүй дээр.Чи их бууны анги бол , би явган цэргийн флот больё.Тэгээд 2 уулаа хоод идье , өө хоол идье гэж ах  нь ерөөсөө 1000 -хан төгрөгтэй.Уул нь өмнө нь энүүгээр чинь 2 хүн хооллочихдог л байлаа.За за би ер нь гэртээ идчии чи энүүгээр нэг юм олоод идчих.Байгаагаараа баян гэж муу өвөө минь хэлдэгсэн.Чи ч бас гайгүй ээ төмөртөй байна.Ах нь хөдөө байхдаа модоор цэрэг хийдэг байлаа.

Mar 4, 2009

Сонссон бус бодсоноо , хүний бус өөрийн



 

Юуны өмнө энэхүү тэмдэглэлийг бичиж байгаа миний бие өөрөө ч өөрийн бичсэн шигээ байж чаддаггүй боловч байнга тийм байхыг зорьж явдагаа хэлье.Миний бодлоор бидний ихэнх нь өөрөө ч сайн мэдэхгүй үнэн худал мэдээллийг бусдад дамжуулж байдаг цуурайнууд билээ.Магадгүй үүний ачаар бидний амьдрал илүү сонирхолтой , утга учиртай болж байдаг байж болох ч маш олон тохиолдолд энэ нь биднийг маш өрөвдөлтэй байдалд оруулчихаад байхад хүртэл түүнийгээ ойлгохгүй зовж шаналахад хүргэдэг билээ.

 

Хүн бид маш итгэмтгий гэнэн амьтад юм.Хамгийн энгийн жишээ хэлье.Миний нэрийг Суланцэрэн гэдэг л дээ.Гэхдээ үнэндээ миний нэр бол Ганжавхлан.Харин намайг нэрээ Ганжавхлан гэж засаж хэлэхээс өмнө та нар намайг Суланцэрэн гэж итгэсээр л байх болно.Би тэгнэ гэдгийг нь маш сайн мэдэж байна.Яг ийм аргаар 18-тай банди нар 21-тэй охидыг найрдаг.Луйвар булхай ч гэсэн яг ийм л энгийн аргаар хийгддэг.Ингээд бодохоор өмнө нь хэзээ ч харж байгаагүй дөнгөж танилцсан хүнийхээ хүртэл хэлсэн үгэнд итгэж байдаг хүн гэдэг яасан гэнэн амьтан юм бэ ?? Гэвч чухам л хүмүүс бие биедээ ийнхүү итгэж чаддагийн улмаас хүний нийгэм оршин тогтдог.Бид цаасыг мөнгө хэмээн итгэж,түүгээрээ хүссэн бараагаа сольж болно гэж итгэдэг.Энэ ид шидэт итгэлийн хүчээр тэр цаас үнэхээр мөнгө болж хувиран,хүссэн зүйлийг нь түүнд өгдөг.Итгэл л өнөөдрийн энэ агуу ертөнцийг бүтээсэн.Гэвч энэхүү итгэл зөвхөн сайн зүйлийг бидэнд авчирсангүй.Гитлер бол дэлхийн удирдагч , харин бид бол дэлхийн эзэд хэмээн итгэсэн асар олон сая германчуудын нүдэнд “итгэл” л гялалзаж байлаа.Итгэл л хүмүүсийг шашны мөргөлдөөнд амиа золиослоход хүргэж , итгэл л хүүгийнх гараар эцгийг нь хөнөөлгөж чадсан юм.

Итгэлийг гол хүчин зүйл нь мэдээлэл билээ.Тэгэхээр бид өөрт ирж байгаа мэдээллийг зөв ялгаж салгаж ойлгох хэрэгтэй болж таарах нь.Тэгвэл завсар зайгүй чиний тархи уруу цутгаж байдаг эдгээр мэдээллийг үнэн зөв , өөрт ашигтайгаар хэрхэн ялгаж сурах вэ ??? Ер нь тэгэх ч хэрэг байгаа юм уу ??? Тэгсэн тэгээгүй бид өнөөдрийнхөөрөө сайхан амьдраад болоод л байна.Үүнээс болоод учиргүй муудсан гэх тодорхой баримт байгаа юм уу ???

 

Хэрвээ эдгээр асуудлын хариуг , үүний хичнээн чухал болохын утга учрыг хүн бүхэн мэддэг байсан бол өнгөрсөн , одоо тэр байтугай ирээдүйг ч өөрчилж болохсон.Агуу Марксын социалист онол угаас буруу алдаатай юм гэдгийг ялгаж ойлгоод ухаарчих толгой хүн бүгдэд байсан бол тэр үед тэр их хүн үхэж үрэгдэх байсан гэж үү ??? Мэдээлэл харвасан сум шиг маш хурдан тархаж байсан , хүн бүр сонсоод л хувьсдуулсан мэт үүнд итгэцгээсэн.Үр дүн нь үүний алдааг илрүүлж , буруугын эсрэг тэмцсэн үй олон гэмгүй сэхээтнүүдийн үхэл байсан.

Мянган жилийн турш бүх европчууд тэр аяараа мал болцгоосон.Тэд бурхан зөвхөн номлогч пастеруудын хэлийг л ойлгож сонсдог гэж үнэнээсээ итгэцгээн өргөл барьц болон тэднээр дамжуулж бурхандаа залбирч байлаа.Энэ үед сүмийнхэн ид хүчээ авч оргилдоо хүрч байсан ба энэ үеийг түүхэнд “Хар хувалзны үе” гээ тэмдэглэжээ. Өнөөдөр манай улсад олон хүн хоёр сая төгрөг бэлнээр өгнө гэсэн хүний үгэнд итгэн УИХ-ийг сонгож байна.Тэд төсвийн мөнгө ард түмний халааснаас урсдаг гэдгийг зүгээр л мартсан эсвэл огт мэддэггүй.Бүх зүйл , бүх зүйл мэдээлэл дээр тогтож мэдээлэл бидэнд эрх мэдэл өгч , мэдээлэл хүнд мөнгө бэлэглэж , мэдээлэл хүнийг устгаж сөнөөж байна.Ийм үед зөв буруу мэдээллийг ялгаж салгах чадваргүй болоод мэдлэггүй хүмүүс өөрсдөө ч мэдэхгүй буруу алдаатай зүйлсийг хөхүүлэн дэмжиж,авилгачдыг сонгон шалгаруулж,тэднийг магтаж сайшааж түүнийгээ бусдад тараан үнэгүй суртачилгааг нь хийж өгцгөөнө.

 

Монголчууд бид “мэдэхгүй” гэж хэлэхээсээ их айдаг хүмүүс юм шиг.Бид заримдаа бусдаас зам асуухад зарим нэг хүмүүсийн үнэхээр мэддэг юм шиг маш итгэлтэй хэлж өгсөн хаяг шал худлаа байх тохиолдол байдаг.Тэгвэл үүнийг жаахан томруулж харья л даа.Нагац ах Төөгөө үеэл дүү Дэрмээдээ мэргэжлээ хэрхэн сонгохын талаар зөвлөгөө өгч байна гэнэ л дээ.”Ахын дүү ах нь чамаас илүү оймс элээсэн , ахын дүү ерөөсөө л хуульч бол , чухам л ахынхаа үгийг сонс , сүүлийн үед цаана чинь дэлхий дахинаа ....... чи хэрвээ хуульч болчихвол монголдоо төдийгүй ирээдүйд гадаадад гарсан ч ....” . Зурагт , радио , сонин , гадаадад ажилладаг найз ..... аль нэг дамжуулах сувгаар Төөгөө ахад уг мэдээлэл ирж л дээ.Ах энэ талаар олигтой мэдэхгүй ч аль үнэмшилтэй сонсогдсонд нь,хэн гоё ярьсанд нь очоод итгэчихэж.За энэ яахав , тэрхэн үедээ яриад л өнгөрөө биз.Тэгтэл өнөөх Төөгөө чинь чухам л ганц хүндэлж явдаг ах минь зөвлөсөн юм гээд үнэхээр хэлснээр нь гүйж очоод хуулын мэргэжил сонгочихвол яахав ??? Хэрэгцээнээ хэд дахин давсан , дээрээ татаасгүй учраас төгсөөд ажил олж чадаагүй , худалдагч хийн аяга угааж байгаа хэдэн арван мянган “хуульчдын” эгнээнд элсэх үү ??? Ямар ч үндэслэлгүй , гол нь уг хүн өөрөө огтхон ч сайн бодож үзээгүй , зүгээр л хүний сайхан ярьсныг дамжуулаад хэлчихсэн хэдхэн үг асар их “бодит” хохирлыг араасаа дагуулах аюултай.Уул нь Төөгөө ясны зураач болох авьяастай хүүхэд байсан бол яана.

 

Ингээд яриад байвал асуудал маш их байна тэгвэл одоо гарцыг хайя.Миний бодож байгаагаар гурван асуудал дээр зайлшгүй өөрчлөлт хийх хэрэгтэй.      

 

1.         Эцэг эхийн хүүхдээ хүмүүжүүлэх арга барил

Эцэг эхчүүд хүүхдийнхээ бие дааж шийдвэр гаргаж өөрөө шийдэж чадах зүйлийг хүртэл өмнөөс нь шийдэх гэдгээ болих хэрэгтэй.Энэ нь хүүхдэд алдах боломж олгохгүй байгаа муу үр дагавартай юм.Улмаар хүүхэд аливаа зүйлийг өөрөө шийдэж чадахаа больж байнга өөрөөсөө илүү гэж бодсон хүнээ түших хандлагатай болдог.

2.         Сургалтын систем

Сургууль сурагчдын бие дааж дүгнэлт хийх , өөрөө сонголт хийж сурах тал дээр түлхүү анхаарах хэрэгтэй.Шиэнэлэг онцлог санаа гаргасан сурагчдыг номон дээр бичсэнээс нь өөр зүйл бодож сэтгэсэнээс нь болоод буруутгахаа болих хэрэгтэй.Ялангуяа өөрөө номноосоо илүү зүйл мэддэггүй зарим нэг багш нар.Үг үсэггүй цээжилснээрээ биш “ойлгож , мэдсэнээрээ” өндөр үнэлгээ авдаг тогтолцоотой болох хэрэгтэй

3.         Бусдын туршлагаас суралцах

Бид өнөөдөр үнэндээ цоо шинэ замаар биш харин бусдын алхаж өнгөрсөн зам дээр л алхаж байна.Тиймээс бусад орны , биднээс түрүүлж хөгжиж амжилтанд хүрч чадсан орнуудын алдаа туршлагаас суралцах хэрэгтэй.

Жишээ нь : Япон хүмүүс бусдад аливаа мэдээллийг дамжуулахдаа анхаасаа өөрөө мэддэг юм шиг бус харин “тийм ном,тэр сэтгүүл дээр тэр тэгэж бичсэн байна лээ , тэр нь надад маш их таалагдсан эсвэл харин би бол ингэж бодож байна” гэж ярьдаг , бас мэдэхгүй зүйлээ “мэдэхгүй” гэж хэлдэг. Бид үүнийг сурах л хэрэгтэй.

Тэгтэл манайд зарим нөхдүүд баахан сонин харж байснаа “За байз Монгол банк нийт хөрөнгийн сангаасаа болоод хямарчихлаа , уул нь одоо дэлхийн банкнаас хэдийг л бол хэдийг өгье гээд байгаа , уул нь авчихвал ерөнхий нөөц валютынхаа утгаар мөнгө эргээд эхэлнэ.Тэгсэн чинь манайхан төсвийн тодотголоо хийж өгөхгүй удаад байх юм .... ” гэж ирээд л мэдэж байгаа ч юм уу үгүй юм уу ярих юм.Нөгөөтөх нь нэлээд сонсож байснаа цааш нь “Дэлхийн валютийн сангийн төсвийн тодотгол хямраад ерөнхий валютаа нөхөж чадахаа байчихлаа одоо энэ Австрали ч баларсаан баларсан ..... яагаад гэхээд нөгөө Австрали чинь дундад азийн зээлд .....” гээд л бурах юм.

 

Харин Солонгосчууд бол асар их заргач дээр нь тэмцэгч хүмүүс.Саяхан үхрийн мах АНУ импортолсон хэргээс болоод шинэ сонгогдсон ерөнхийлөгчөө бараг аваад хаячих шахсан.Намайг БНСАУ сурдаг байхад тэндхийн оюутнууд бараг өдөр болгон засгийн газраа эсэргүүцэн бослого хийдэг байсан.Тэдний хуулинд хүчний байгууллагынхан сургуулын хашаа уруу нэвтрэхийн хориглосон заалт байдаг.Хүчнийхэн бослогыг дарахаар ирэнгүүт л оюутнууд сургуулынхаа хашаа уруу орчихдог.Харин манайд бол гар буугаар буудаад азаар амьд үлдсэн хэдийг нь бариад хорьчихдог юм билээ,би энэ зун харсан.

Солонгост хэн нэг хүн бараа худалдаж аваад тэр нь ямар ямар нэг асуудалтай байвал тэрийгээ буцаагаад зогсохгүй үхтэл нь муулаад интернет дээр тавьчихдаг , ингэх эрхийг нь хэрэглэгчдийн эрх ашгийг хамгаалах байгууллага гэдэг нь хамгаалж байдаг юм билээ (уул нь манайд ч гэсэн байдаг).Үүнээс болоод дампуурсан компани маш олон бий.Ингээд ирэхээрээ үйлдвэрлэгчид нь барааныхаа чанарт онцгой анхаарч эхэлдэг.

 

Бид үүнийг сурах л хэрэгтэй.Бид дэлхийн талыг эзэлж явсан агуу түүхтэй , бүх түүхээрээ хятадад өргөл барьц болж амьдарсан Солонгосыг бодвол агуу нь үнэн л дээ.Гэхдээ л айлд хэрвээ биднээс илүү сайн зүйл байвал бид сурах л хэрэгтэй.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Feb 20, 2009

Аялахын утга учир


Жинхэнэ жаргалыг хажуухнаас нь мэдэр

Би нэг удаа Бээжингийн онгоцны буудал дээр хүн гаргаж өгчихөөд буцах гэж байлаа.Тэгтэл санамсаргүйгээр нэг солонгос хүнтэй танилцлаа.Цаг 08:00 өнгөрч байсан санагдана тэр хүн өөрийгөө 12:00 цагаас өөр хот уруу нислэгтэй гээд энэ хооронд Тиэн ан мэн-ий талбай үзмээр байна цуг яваад өгөөч гэж гуйлаа.Би ч тэгье гээд аваад явлаа.Бид таксигаар Тиэн ан мэн-ий талбай дээр очин нэг зураг авахуулчихаад бараг тэр таксигаараа буцаад явлаа.Цаг илүү гарч байсан боловч тэр хүний хэлэхээр зургаа авахуулчихсан бол боллоо гэнэ.Надад харин хайран мөнгө санагдаж билээ.

Бид ер нь юуны тулд аялдаг юм бэ ?? Түүх намтар,үнэ цэнийг нь мэдэхгүйгээр зөвхөн ийм газар очиж үзсэн гэж ярихын тулд аялах юм бол Пирамид ч бидний хувьд утга учир байна уу ?? Вуханд хятадын хамгийн алдартай эртний барилга гэх “Хуанг хө асар”-ыг үзлээ.Гоёмсог барьсан 5 давхар модоор барьсан барилга байлаа.Олон үеийн алдартай шүлэгчид энэ асар дотор бүтээлээ туурвиж байсан ажээ.Харин ихэнх хүмүүс түүний урд зургаа авахуулах гэж хэтэрхий улайрсандаа бараг нөгөө барилгаа ч үзэх сөхөөгүй ажээ.”Нөхөд ч гэж дээ хайшаа ч улс юм бэ дээ” гэж өмнө нь их зохиолч Пушкин хэлж байсан юм гэдэг.Тэгвэл минийхээр “Бидний аялна гэж ч дээ хайшаа ч юм бэ дээ” гэж хэлмээр санагдана.Тиймдээ ч энэ удаагийн хятадыг тойрно гэж төлөвлөж байсан миний аялал маань ердөө хоёрхон мужаас хэтэрсэнгүй.Энэ хоёр мужаа ч гүйцээлгүй хэдхэн газраар л нэлээд хэд хоног “амьдарлаа”.Би харин тэнд танихгүй нутгийн тариачныхаар зочлон тэдэнтэй элдвийг ярилцаж ,оройн хоол уруу нь шуналтан,далайн хоол идэж чадахгүй хамаг идэх юмыг нь үлдээж нутгийн өвгөнд загнуулж байлаа.Яг л манайд ёс сайн мөлжиж чадахгүй хүүхдийг хөдөөний хөгшчүүл загнадаг шиг.Би тэдэнтэй архи ууж , хамт загасанд яван , оршуулгын ёслолд нь оролцож үзэн эгээ л тэндхийн хүний энгийн амьдралаар амьдарч байлаа.Миний очсон тэр жижиг тосгон уруу гадаадууд байтугай хятадууд өөрсдөө ч тоож зүглэдэггүй хөгжил муутай газар л даа.Ингэж байж би урд нутгийн хүний амьдралыг бага сага гадарлах болсон юм.Зүгээр дулаан буудалд буудаллан,такси хөлөглөн аялсан хэн нэгэн бол урд нутагт байшин дотор нь гадаанаасаа хүйтэн байдаг гэдгийг мэдэхгүй л болов уу..Би хэн нэгнийг над шиг ингэж аялаач гэх гэсэнгүй харин жинхэнэ жаргалыг хамгийн энгийн зүйлээс хай гэж хэлэх гэсэн юм.Ингэхийн тулд надад таньд өгөх үнэтэй зөвлөгөө байна болгооно уу.

Юуны өмнө өөрийгөө аялагч гэдгээ март !!! Элдэв зүйлд битгий баригд,ялангуяа цаганд.Зарим нэг зүйлийг , маш чухал газрыг ч үзэхгүй ч байсан болно.Ерөнхий төлөвлөгөөтэй байх хэрэгтэй гэхдээ заавал ингэнэ , ийм зүйлийг ингэж хийнэ гэж ерөөсөө битгий төлөвлө.Ингэх юм бол чиний аялал чинь “даалгавар” гүйцэтгэж байгаагаас ялгаагүй болно.Юу ч хийхгүй шал дэмий цаг өнгөрч байсан ч битгий харамс.Мөнгө чинь хүрэхээргүй болвол зүгээр аялах газраа л багасгачих , нэг дор бүгдийг нь дуусгах алба ч байхгүй.Өөрийгөө битгий хүчил, аль болох тайван , тааваар нь байлгах хэрэгтэй.Хамгийн гол нь сэтгэл санаа өөдрөг сайхан байж гэмээнэ сая сайхан зүйийн сайхныг сайхнаар нь мэдэрч чадна.Бүх аялал зөвхөн чиний л төлөө байх ёстой гэдгийг байнга сана.Чиний сэтгэл санаа ямар байгаагаас шалтгаалан “Эрх чөлөөний хөшөө” чамд тэгэж л харагдана.Би Шанхайд очоод дэлхийн хамгийн өндөр барилга 100 давхар дээр гарч үзлээ.Маргааш нь явах болчихоод байсан учир өдөржин гадуур яваад ядарч үхэх гэж байгаа дээрээ нэлээд нойрмог нөхөр багагүй мөнгө төлөн дээр нь гарлаа.Манайх Бээжинд 21 давхарт байдаг юм л даа.Шөнө гадагшаа харвал их гоё харагдана,тэрнээс арай ч дээр ч юм уу гэмээр мэдрэмж төрөв.Гараад л шууд нойр хүрлээ.Мөнгөө төлчихсөн болохоор жаахан сууж ч үзлээ.Яаж ч нүдээ том болгоод сайхан нь мэдрэгдэж өгдөггүй тэгэсхийгээд хурдхан буухын түүс болсонсон.Харин сүүлд Вуханд сакура цэцгийн хүрээлэнд явж байхдаа тансаг цэцгийн сайхныг ширтэн зүлгэн дээр хэвтэж байгаад бараг хоёр цаг гаруй санамсаргүй унтчихсан байж билээ.Би Вуханд ердөө хоёрхон хонохдоо өөр маш олон дурсгалт газруудыг үзэж болох байсан цагаа зөвхөн энэ цэцгийн хүрээлэнд хөгжим сонсож өнгөрөөсөн сөн.Юу чиний хувьд үнэ цэнэтэй санагдана түүнд л цаг мөнгөө зарцуулах хэрэгтэй.Түүх судрыг нь ч мэдэхгүй тэр хэдэн модон байшинд очсон ч яалаа очоогүй ч яалаа, хармаар байвал нетээр ороод харчихна, тэгтэл эдгээр маш энгийн мөртлөө хүний сэтгэл татах увидастай гайхалтай цэцэгнүүдийн надад өгч байгаа мэдрэмж,баяр баясгаланг тэр байшингууд надад өгч чадна гэж үү.

Хөмсгөө зүүнээс баруун тийш нь сайн илцгээе



Бээжингээс Улаанбаатар орох галт тэрэгний билетний үнэ 800 гаас 1200 юань хүртэл даруй 400 юаниар нэмэгджээ.Хямрал нөлөөлөх хүрээгээ улам тэлсээр л байна.Баячууд нь хэт баян харин ядуучууд нь хэт ядуу учраас энэ хоёр давхаргынханд хямрал сүрхий нөлөөлөхгүй л байгаа болов уу.Угаас л идэх хоол орох оронгүй хэт ядуус нэгэнт ядуугын туйлд хүрчихсэн тулд “Чи намайг үүнээс илүү ядууруулах гээд үз л дээ , харий” гэх шиг хямралыг басна.Энэ үед хүний зайлшгүй хэрэглээ болох эм тариа , хоол хүнсний бизнес л арай дамчуурчихгүй дөнгөн данган урагш алхана.Харин Хятадад үйлдвэрлээд Монгол уруу оруулдаг архины шошго , бөглөөний тоо багасах байтугай улам өссөн байх юм.Хямарсандаа архи их ууж байгаа бололтой юм.

Би энэхүү нийтлэлийг Монголын дунд давхаргынхны хүүхдүүдэд зориулан бичиж байна.Тодруулбал 1986-2000 онд төрсөн залууст гэх үү дээ.

Залуусаа , хаа сайгүй л муу мэдээ.Дампуурсан , муудсан , зовсон , зүдэрсэн.Үнэхээр нөхцөл байдал хэцүү байгаа нь үнэн л дээ.Гэхдээ бид ийм байх тусам сэтгэл санаагаар өөдрөг байх хэрэгтэй.Үнэнийг хэлэхэд бид өдийг хүртэл зовлон гэдэг зүйлээс холхон эцэг эхийн өвөр дээр тарвалзаж өслөө.Энэ хооронд дайн ч болсонгүй , бараа картанд орж сүү маханд ч оочерлосонгүй.Ашгүй нэг бэрхшээл зовлон бидэнд ирлээ.1990 оны өөрчлөлтийн дараа Монгол улсад нүүрлэсэн эдийн засгийн их хямралыг бидний эцэг эхүүд минь эрээн оросын хооронд өдөр шөнөгүй наймаанд явж шинэ нийгмийн туршилт болцгоосон ч амжилттай туулж гарцгаасан.Тэд маань харин удахгүй 50 нас хүрэх нь.Тэр үед бид харин туслах нь байтугай уйлж усан нүдлэж дараа болохоос өөр юм мэдэхгүй мангар бацаанууд байжээ.Харин одоо тийм биш.Түүнээс хойш хорин жил өнгөрч бид өсөж том болж , уйлахаа больцоосон.Өнөөдөр Монгол улсыг төдийгүй дэлхийг хамарсан хямрал ирчихээд байна.Энэ удаа эцэн эхүүд минь ганцаараа биш бидэнтэй хамт энэ хямралын ард гарах болно.Бидэнд зовлон үзэх боломж ирлээ.Тиймээс хямралын өөдөөс инээж,бүр элгээ тэврэн хөхөрч угтацгаая.Залуу насны зовлонг алтаар ч болтугай худалдаж ав гэж хэн хэллээ дээ.Өнөөдөр бидний эцэг эх 18 жилийн өмнөх шигээ өдөржин шөнөжин шиг наймаанд явж , Нарантуул Хар хорин зах дээр хөлөө хөлдөөх шахан зогсох тийм бие тэнхээ хүч чадалгүй болсон шүү дээ.Тийм байсан үе дээр нь харин бид ирчихээд байна.Бид бол шинэ үеийн эрч хүчтэй цоглог залуучууд.Ойрд хүн болгон л Монгол сүрхий хямарч , бараг л амьдрах арга алга хэмээн толгой гудайлгах болж.Хямрал болвол хамгийн түрүүнд хөмсгөө зангидаж сүржин царайл гэж хууль гараагүй л байлтай.Бид тэднээс өөр байх хэрэгтэй.Болохгүй бүтэхгүй зүйлийг улам муулан дордуулж , түүндээ гутарч суудаг нь бид гэж үү , энэ нь нөгөө залуу нас гэж үү ??? Ийм байх тусам нь зовхио өөд нь байлгаж сайн сайхан зүйлийг ярьж , сэтгэлээр унаж итгэлээ алдсан “хөгшчүүдийнхээ” урмыг нь сэргээж , урам зориг өгөх ёстой үеийнхэн бол бид нар юм.Сэтгэлээрээ ядуу байснаас , эд хөрөнгөөр ядуу байсан нь дээр.Яадаг юм бид жаахан амьдралаа өөрчлөөд үзье л дээ.Энэ муу хямралын хэдэн жил үргэлжлэхийг нь харья л даа.Хүн бүхний бүр чиний эцэг эхийн чинь амьдрал хүртэл дордож доройтож байхад чиний л амьдрал ганцаараа хэвээрээ байвал шал тэнэг биз дээ ер нь.